Ekiziyiza eky'ebweru .

1.Ennyanjula .

External fixation esobola okukozesebwa okutuuka ku 'localized damage control' ku kumenyeka n'okwonooneka okw'amaanyi mu bitundu ebigonvu era nga okujjanjaba okukakafu ku kumenya kungi. Obulwadde bw’amagumba kye kisinga okulaga okukozesa okunyweza okw’ebweru. Okunyweza okw’ebweru nakyo kisobola okukozesebwa okutereeza obulema n’okukwata amagumba.

2 .Lwaki kozesa an . Okunyweza okw’ebweru . 

2.1 Ebirungi ebiri mu kunyweza okw’ebweru .

- Okutaataaganyizibwa okutono okw’omusaayi okutambula okutuuka ku ggumba.

- Okukwata okutono ku bitundu ebigonvu ebibikka.

- Asobola okukozesebwa amangu mu mbeera ez’amangu.

- Okunyweza okumenya okuggule n’okufukirira.

- Ekkiriza okuddamu okugabanya n’okunyweza okumenya awatali kulongoosebwa.

- Okubeerawo kw'omubiri omutono ennyo singa wabaawo yinfekisoni.

- Yeetaaga obumanyirivu obutono n’obukugu mu kulongoosa okusinga okukendeeza ku mutindo n’okunyweza munda (ORIF).

- Okukwata amagumba n'okutereeza obulema bisobola okukolebwa.

2.2 Ebiraga okunyweza okw’ebweru .

2.2.1 Okumenyeka okuggule .

External fixation bracing y’emu ku nkola z’okutambuliza okumenya okuggule okw’ekiseera oba okukakafu era kulagibwa nnyo nga waliwo obuvune obw’amaanyi obw’ebitundu ebigonvu. External fixation braces za mugaso eri okumenya nga zirina obulabe obw’amaanyi obw’okukwatibwa obulwadde, gamba ng’okulwawo okugenda mu ddwaaliro ne/oba obucaafu bw’ebiwundu. Okunyweza okw’ebweru kubadde kwa mugaso nnyo ku buvune obw’engeri eno era kikyatwalibwa ng’omutindo gwa zaabu.

2.2.2 Okumenyeka okuggaddwa .

Ebiraga nti omuntu alina okunyweza ebweru ku kumenyeka okuggaddwa kwe kutambula okw’ekiseera okw’abalwadde abalina obulwadde bwa polytrauma obw’amaanyi, n’okukonziba okw’amaanyi okw’ebitundu ebigonvu ebiggaddwa oba okusannyalala okuggya. Mu mbeera zino, okutaataaganyizibwa okw’ekiseera nga tukozesa ekintu ekinyweza eky’ebweru kuyinza okukolebwa ewala okuva mu kitundu ky’obuvune, okusinga okuva mu kitundu ky’okulongoosebwa okusoboka, okujjanjaba obuvune bw’ebitundu ebigonvu nga bwe bakuuma okukwatagana kw’ebitundu by’omubiri.

2.2.3 Ebisago ebingi .

Enkola ya external fixation frame erina okulowoozebwako nga okola okulongoosa okwonooneka mu balwadde abalina obuvune obuwera. Ebirungi ebikulu eby’okunyweza ebweru kwe kutebenkeza amangu okumenya, okuyamba okumalawo obulumi, okukendeeza ku musaayi, n’okukendeeza ku bulwadde bw’okuddamu okuzimba okw’enkola okusobola okwanguyirwa okulabirira.

2.2.4 Okumenyeka mu bitundu by’omubiri .

Okunyweza okw’ebweru kutera okuba ekipimo eky’ekiseera ekikuuma ekibikka ekigonvu ekigonvu mu kumenya okutanywevu oba okumenya okw’omunda okuzibu; Era y’enkola y’okuseeseetula ebinywa oba okuddaabiriza omusuwa nga okunyweza okw’omunda okw’omutendera gumu okw’omutendera gumu tekusoboka. Ennyondo zonna enkulu zisobola okuziba mu ngeri eno, naye okusinga engalo, okugulu, n’enkizi.

2.2.5 Obulema mu magumba oba ebitundu ebigonvu .

Mu balwadde abalina obuzibu obw’amaanyi mu bitundu ebigonvu n’amagumba, fuleemu z’okunyweza ebweru zisobola okukozesebwa okukendeeza ku kitundu mu mutendera gumu n’oluvannyuma okuzzaawo obuwanvu bw’ekitundu nga ziyita mu kutaataaganyizibwa kw’amagumba mu mutendera ogw’okubiri.

2.2.6 Fuleemu y’okunyweza ey’ebweru ekozesebwa ng’ekintu eky’okuddamu okukola mu ngeri etali butereevu .

Oluvannyuma lw’okukendeeza ku kumenya, bwe kiteekebwako pulati y’okunyweza ey’omunda oba omusumaali ogw’omu lubuto, ekifo ky’okumenya kisobola okukuumibwa nga tusiba ekinyweza eky’ebweru. Oluusi ekinyweza eky’ebweru kisobola okukuumibwa okumala ekiseera okusobola okuwa okunyweza okw’enjawulo ng’okunyweza okw’omunda tekuli kwa maanyi kimala. Ebiziyiza eby’ebweru oba ebiwugulaza ebisambi biraze nti birina omulimu omukulu mu kiseera ky’okuteeka emisumaali egy’omu kifuba. Ppini ya Schnee esitulwa mu ludda olw’emabega olw’ekifo eky’okuyita mu kisenge ky’omusumaali ogw’omu lubuto ogw’okumpi ne mu ggumba ly’ekisinziiro, nga lisibiddwa n’omuggo omuwanvu. Kino kiwa okusika okutebenkedde mu kitundu era era kitereeza obuwanvu, enzirukanya, n’ekisiki ky’okumenya nga tebannaba kuyingiza musumaali mu lususu mu kifo ky’okugulu okufuukuuse oba okugaziyiziddwa.

tibial intramedullary nail placement nga olina external fixation bracket retraction .

3.Emisingi gya External Fixation Brace Application .

3.1 Ensonga z’obulamu .

Teeka waakiri ppini 2 buli bulooka enkulu ekutukamu ng’oyita mu kitundu eky’obukuumi mu mubiri, nga ppini ziteekeddwa mu bbanga nga bwe kisoboka. Singa embeera z’ebitundu ebigonvu zikkiriza, ppini ezinyweza zirina okuteekebwa okumpi n’enkomerero y’okumenya nga bwe kisoboka, naye tezirina kuyingira mu kitundu ekimenya omusaayi oba mu kitundu ky’okuggyibwako olususu. Singa okunyweza okw’omunda okugaziyiziddwa kutegekebwa, ppini z’okunyweza zirina okwewala okusalako okusoboka okulongoosebwa n’okulongoosa (ekitundu ky’okulongoosa). Emiggo egy’okuyunga girina okuteekebwa okumpi n’eggumba nga bwe kisoboka okwongera okutebenkera. Obunywevu bw’ekintu ekinyweza eky’ebweru kisinziira ku bintu bino wammanga.

- Ebanga lya ppini ezinyweza okuva ku nkomerero y’okumenya: gye kikoma okusemberera amaanyi.

- Ebanga lya ppini ezinyweza mu buli bulooka ekutuka: gye kikoma okuba ekinene gye kikoma okuba ekinene.

- Ebanga ly’emiggo egy’okuyunga egy’obuwanvu okuva ku ggumba: gye kikoma okubeera okumpi n’amaanyi.

- Omuwendo gw’emiggo egy’okuyunga: bbiri zisingako amaanyi okusinga emu.

- Ensengeka ya fuleemu y’okunyweza ey’ebweru (okuva ku maanyi agasinga wansi okutuuka ku gasinga obunene): Ennyonyi emu/enkula ya A-Sape/Biplane.

- External fixation frame nga egattibwa wamu n’okunyweza okw’omunda okutono (Tension screws): Tezitera kukozesebwa kubanga okutabula kwa laasitiki n’okunyweza okw’amaanyi kwa kaseera buseera.

- Diameter ya Schanz screws oba schnee pins: 6mm erina amaanyi ga flexural emirundi ebiri eza 5mm.

omu. unilateral ennyonyi emu ey’okunyweza ensengekera y’okunyweza ey’ebweru. Ebanga lya ppini okuva ku nkomerero y’okumenya (X).

Gy’okoma okusemberera, gy’ekoma okubeera ennywevu. Ebanga lya ppini ez’enjawulo okuva ku bbulooka enkulu ey’okumenya (Y): gy’okoma okugenda ewala ennyo.

Gy’okoma okubeera ewala, gye kikoma okubeera ekinywevu. Ebanga ly’emiggo egy’okuyunga egy’obuwanvu okuva mu ggumba (Z): gy’okoma okubeera okumpi.

b. Ekintu ekimu eky’ebweru, eky’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’enjawulo, ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’omuggo ogw’enjawulo, ogw’omugatte ogw’enjawulo, nga mw’otwalidde n’okuddamu okuteekebwa mu kifo.

Model for a wide range of applications, omuli n’obukodyo bw’okuzzaawo.

c. unilateral uniplanar two-link fuleemu y’okunyweza ey’ebweru.

d. Ensengeka y'ennyonyi bbiri ez'oludda olumu (▲ ensengeka).

e. Ensengeka y’enjuyi zombi nga erina ppini eziyingira mu bbanga. Kati tekitera kukozesebwa.

Okunyweza okw’ebweru okutali kwa ntebenkevu kulwawo enkola y’okuwonya okumenya, naye n’ensengekera y’okunyweza ey’ebweru enkakanyavu ennyo.

Oluusi kyetaagisa okunyweza okunyweza okutebenkedde n’okwongera ku mugugu nga tuyita mu kitundu oba obuzito obujjuvu ne/oba okukyusa ensengeka ya fuleemu y’okunyweza ey’ebweru.

3.2 Obukodyo bw’okuteeka empiso obutakyukakyuka .

- Okumanyiira ensengekera y’omubiri okwewala okulumwa obusimu, emisuwa n’emisuwa.

- Tokkiriza ppini ezinyweza oba sikulaapu okuyingira mu kiyungo.

- Weewale enkomerero z’okumenya n’omusaayi.

- Weewale ebitundu by’okukutuka kw’olususu oba okukonziba.

- Okusooka okusima ekitundu ky’amagumba okwewala okwonooneka kw’ebbugumu (okukulembera ku ring necrosis).

- Pini ezinyweza zirina okuba ez’obuwanvu obutuufu okuzimba fuleemu entuufu.

3.2.1 Omugongo .

Pin ya drill oba fixation gyekoma okuba ensongovu, ebbugumu gye likoma okukola obutono. Okusika gye kukoma okusikula amangu, ebbugumu gye likoma okulinnya. Okwonoonebwa kw’ebbugumu ku ggumba kyeraliikiriza nnyo kuba kino kiyinza okuvaako okutondebwa kw’eggumba erifudde erya ringed, ekiyinza okuvaako okusumululwa amangu n’/oba okukwatibwa. Ppini ezinyweza eziteekeddwa obulungi zirina okuba n’enkwata ennungi ku bitundu byombi eby’omubiri (cortices), ate ng’ensonga tesaana kuyingira wala nnyo.

3.2.2 diaphysis .

Mu epiphysis, okukola ebbugumu si kizibu. Kiyinza okuba eky’obukuumi okukozesa sikulaapu ezeetooloola mu kiseera kino, kuba kyangu okusubwa ebituli ebisooka okusimibwa ng’osika mu sikulaapu. Okuyingiza ppini mu kiwanga kulina okwewalibwa kuba waliwo obulabe bw’okuyingiza obulwadde bwa mpiso mu kiwanga.

3.2.3 Ebitundu by’obukuumi .

Okwewala obuvune ku busimu, emisuwa, emisuwa, n’ebinywa, omusawo alongoosa alina okuba ng’amanyi ensengekera y’omubiri gw’ekitundu mu bitundu byonna ebisalasala era ng’akozesa ekitundu eky’obukuumi okuteeka ppini ezinyweza.

Ekifaananyi 3.3.3-2 Ekitundu eky’obukuumi eky’okuteeka ppini ey’ebweru.

Ekisambi eky’omu kifuba.

Ekifaananyi 3.3.3-2 (ekigenda mu maaso) .

b Ekiti ky’omuti gwa tibia.

Ekifaananyi 3.3.3-2 (ekigenda mu maaso) .

C humerus, okulaba okw’emabega.

Bwe kikozesebwa mu nnyonyi emu, tekikwetaagisa kuvuga sikulaapu ya Schanz mu kisenge ky’omugongo eky’omu maaso. Ekikondo ky’omugongo eky’omu maaso kirina eggumba ly’ekikuta ekinene era okusima kijja kuleeta ebbugumu erisukkiridde, ekiyinza okuvaako obulwadde bw’amagumba obw’okubiri. Mu tibia ey’ewala, waliwo akabi ak’okulumya omusuwa gw’omu maaso ogw’omu maaso n’ebinywa bya digitorum ebiwanvuya.

4. Ebitundu ebikola .

4.1 Enkola ya Tube-Rod .

4.1.1 Ebikulukusi bya Schanz . 

Schanz screws zino zibeera partially threaded fixation pins. Zisangibwa mu dayamita ez’enjawulo, obuwanvu (obuwanvu bw’omuggo, obuwanvu bw’obuwuzi) n’ensonga ez’enjawulo. Ensonga ya sikulaapu ya Schanz eya bulijjo ye nsonga eringa trocar (Fig. 3.3.3-3A) era ebiseera ebisinga yeetaaga okusooka okusima.

Ekifaananyi 3.3.3-3 Ebikulukusi bya Schanz.

Ensonga eriko ppini ya socket eya bulijjo.

B tip ey’okwewunda.

Pini ezeetoloola n’okwetooloola zirina ensonga ey’enjawulo ensongovu esobola okusima n’okusala obuwuzi mu kiseera kye kimu nga zisiddwa mu.Zikolebwa okukozesebwa mu metaphysis (Fig. 333-3B).

SCHANZ screws zibeera mu kyuma, titanium oba hydroxyapatite zisiigiddwa. Hydroxyapatite coated pins zisobola okutuuka ku nkwata ennungi mu ggumba, okusobozesa amagumba nga bukyali okuyiwa n’okwewala okusumululwa. Ppini ey’ekika kino esaanira abalwadde abalina ebyuma ebinyweza eby’ebweru okumala ebbanga eddene.

4.1.2 ppini za Steiner .

Steiner pins zitera okukozesebwa nga fixation pins eziyingira mu magumba. Ensonga zazo ziri mu ngeri ya mikono gya kusima era zeetaaga okusooka okuziyira mu ggumba ly’omubiri (cortical bone) nga terinnayingizibwa.

4.1.3 Ebipipa/emiggo .

Okusinziira ku bikwata ku bipipa/emiggo, waliwo ebika 4 eby’enjawulo:

• Ennene: 11 mm tube/omuggo, Schanz screws ziri 4~6 mm.

• Medium: 8 mm tube/omuggo, Schanz screws ziri 3 ~ 6 mm.

• Ennyo: 4 mm tube/omuggo, Schanz screws 1.8 ku 4 mm.

• MINI: 2 mm system for fingers, conventional design, nga erina clamp ya pin multi-pin okutereeza k-wires ne 2 mm rods.

Module z’enkola eno zigattibwako emiggo egya kaboni egy’ekika kya carbon fiber nga teginnabaawo. Ku bifo ebizibu okunyweza nga engalo, module za T-Joint nazo ziriwo.

4.1.4 Ebikwaso .

Clamps zikozesebwa okuyunga tube/rod ne fixation pins. Tubu/emiggo era gisobola okuyungibwa ku ginnaggulo nga girina ekikwaso ekituufu (tube-tube).

Ekifaananyi 3.3.3-5 Ebikwaso .

A self-locking clamp okuyunga Schanz screws ne tubes/rods.

B Clamp y’okugatta okuyunga emiggo oba ttaabu bbiri.

C Ekikwaso kya ppini eky’ensi yonna.

D tube-tube clamp okuyunga ttanka bbiri.

4.2 Enkola za fuleemu ez’okunyweza ebweru ez’oludda olumu .

Bbulooka ekutuka esobola okufugibwa n’ebikwaso ebiriko ppini bbiri oba ebikwaso ebikoleddwa ku mutindo. Ekitundu ekiri wakati kisobola okussibwako okuwugula oba okunyigirizibwa okusobola okuwanvuya amagumba ne/oba okutambuza amagumba.

Enkola y’okunyweza ebweru ey’oludda olumu olw’okutambuza amagumba .

4.3 Okunyweza okw’ebweru okugatta awamu .

Okunyweza okw’ebweru okugatta kukozesebwa ku kumenyaamenya okumpi n’ekiyungo era kyetaagisa ppini ya Kirschner enywezeddwa okusobola okunyweza empeta ne sikulaapu eya bulijjo eya Schanz eri diaphysis. Empeta eyeetooloovu eya 3/4 etera okukozesebwa. Ebinyweza empeta ezigatta bikozesebwa okusinga ku kisambi eky’okumpi n’eky’ewala.

Omugatte ogw’okunyweza ogw’ebweru ogw’okumenya ekitundu ky’omubiri ekiyitibwa tibial plateau. Era esobola okukozesebwa ku kumenyeka kw’ekisambi eky’ewala (periarticular fractures of the distal tibia). Enzimba eringa V egaba obutebenkevu obulungi edics .

4.4 Ekikondo ky’okunyweza eky’ebweru ekyetoolodde .

Enkizo y’enkola y’okunyweza ey’ebweru eyeetooloovu mu bujjuvu eri nti ekisiki ky’okusitula omugugu n’ekisenge ky’amagumba kiyita mu makkati g’enkola y’okunyweza ey’ebweru eyeetooloola awamu n’ekisenge ekiwanvu eky’eggumba. Enkola ya circumferential external fixator esobola okukozesebwa okuwanvuya amagumba, okukwata amagumba, n’okujjanjaba okumenya okwangu era okuzibu.

Tibial Ring Ebweru Okunyweza Ekikomo .

Ekifaananyi ky'obujjanjabi eky'enkola y'okunyweza empeta ey'ekika kya Tibial Ring .

Okukozesa enkola eno kukkiriza obuzito nga bukyali. Ku kumenyeka okupya, twagala nnyo fuleemu ennyangu ey’okunyweza ey’ebweru ey’oludda olumu okusobola okujjanjaba. Enkwata y’amagumba n’okuwanvuya mu ngeri y’emu esobola okujjanjabibwa n’enkola y’okunyweza ebweru ey’oludda olumu, naye kiyinza okuba ekizibu okukola ennongoosereza enzibu, eziwangaala, ez’okulema kw’enjuba eziwera, nga ku kino ekisengejja eky’ebweru ekyetooloola kirungi. Bwe kikozesebwa ng’okunyweza okw’ebweru, ekinyweza eky’ebweru ekyetoolodde kiwa obutebenkevu obw’enjawulo. Empiso bw’eyita mu nnyonyi ez’enjawulo okusobola okunyweza ensengekera nnyingi, ensengekera eno egaba eddaala ery’okutebenkera erya waggulu. Amaanyi g’ekizimbe gakyukakyuka okusinziira ku nsengeka y’okunyweza, omuwendo gw’empeta ezikozesebwa, n’ekika kya ppini ezikozesebwa, gamba nga ppini za Kirschner oba sikulaapu za Schanz. Okusinziira ku kibiina, okumenya kuyinza okudda emabega oba okunyigirizibwa, era n’obulema busobola okutereezebwa. Ring external fixators zitera okukozesebwa okuwugula osteogenesis okutereeza obulema bw’amagumba, okukendeeza n’okulema.

4.5 hinged external fixation brace .

ekozesebwa okukuuma okuddamu okuteeka ebiyungo ebiseeseetuse oba okuseeseetula kw’okumenya n’okusobozesa okutambula kw’ekiyungo okumu (okufugibwa) okuziyiza okukaluba kw’ekiwanga. Kisinga kukozesebwa ku kiyungo ky’enkokola.

5 Okuzimba kwa fuleemu y’ebisiba eby’ebweru ebinyweza .

5.1 Okutuuma amannya g’ebizimbe bya fuleemu .

Waliwo engeri ez’enjawulo ez’okugabanyaamu ensengeka za fuleemu, okusinga nga zeesigamiziddwa ku:

- Enkola.

- Dizayini ya fuleemu.

- Ennyonyi y'okukozesa.

- Okulaga obubonero.

5.1.1 Fuleemu z’oludda olumu .

Fuleemu ey’oludda olumu ye nkola esinga okukozesebwa mu kulongoosa fuleemu ya fixator ey’ebweru ey’okujjanjaba okumenya kwa diaphyseal okupya. Fuleemu esiigibwa mu nnyonyi emu, okugeza anteromedial oba medial to the tibia ne anterolateral oba lateral to the femur. Pini ezinyweza ziyingizibwa mu lususu ku ludda olumu ne ziyingira mu kitundu kya double cortex. Pin erina okuteekebwa okuva ku kiyungo, ebweru w’ekitundu ekiwuniikiriza eky’ekinywa ky’ekiwanga, okwewala okusaasaana kw’ekiwanga. Emiggo ebiri giteekebwa mu nnyonyi emu oba mu nnyonyi bbiri ez’enjawulo olwo ne zigattibwa wamu.

5.1.2 Fuleemu z’enjuyi zombi .

Szczecin pin eyisibwa mu lususu ku ludda olumu, eyingira mu bilaminar cortex, n’oluvannyuma n’eyita mu lususu ku ludda olulala. Fuleemu z’enjuyi zombi tezirungi ku bujjanjabi obukakafu obw’okumenya, naye ziyinza okukozesebwa okunyweza okumala akaseera.

5.1.3 Fuleemu z’okunyweza ez’ebweru ezisala .

Ekozesebwa mu nkola z’okufuga okwonooneka okusiba ebitundu ebirina obuvune obw’amaanyi mu bitundu ebigonvu oba okumenya okw’omu lubuto okuzibu n’okuseeseetula kw’okumenya.

▲Okumenya kw’ekisambi, okumenya kw’omugongo ogw’okumpi, n’okumenya kw’ekisambi eky’okumpi kwatambula nga bakozesa ebisiba eby’ekiseera eby’okunyweza ebweru okubuna okugulu n’ennyondo z’enkizi.

Obunywevu obuweebwa fuleemu y’okunyweza ey’ebweru busobozesa okuwona ebitundu ebigonvu awamu n’okusika CT n’okuteekateeka nga tebannaba kulongoosa. Fuleemu z’oludda olumu zisinga kukozesebwa, era ppini ezinyweza zirina okuteekebwa ebweru w’ekitundu ky’obuvune n’okukola obulungi mu biseera eby’omu maaso.

5.1.4 Fuleemu ezigaziyizibwa .

Ilizarov yayanjula enkola eno n’ekisenge ekinyweza eky’ebweru ekyetoolodde. Tubular external fixation frames ne unilateral external fixation frames zisobola okukozesebwa okukozesa enkola eno ey’okudda emabega empola, n’ekibi nti okutereeza byombi eby’okulema kw’enjuba n’okuzimbulukuka tekuyinza kukolebwa mu kiseera kye kimu okuggyako ng’okuwanvuya kukolebwa nga bakozesa emisumaali egy’omu kisenge.

5.2 Obukodyo bw’okuzzaawo ebifo mu ngeri ey’omulembe .

Ekirungi ekiri mu fuleemu y’okunyweza ey’ebweru okugatta kwe kuba nti esobozesa okukendeeza, okuziba, n’okunyweza amagumba gonna amawanvu, ebitundu ebiriraanye ekiwanga, n’ekiwanga kyennyini (transarticular).

Okuteeka ebikulukusi bya Schanz kiyinza okuba eky’eddembe, okusobozesa okulonda ekifo ekisinga obulungi eky’okunyweza ensengekera y’omubiri (anatomic fixation position) ku sikulaapu za Schanz oba ekitundu ekisinga obulungi eky’okunyweza okusinziira ku kika ky’okumenya n’okulumwa ebitundu ebigonvu. Okukendeeza ku bitundutundu ebikulu eby’okumenya kuyinza okukolebwa nga bakozesa enkola ya leverage ne indirect reduction, ate nga bakuuma omusaayi okutambula mu ggumba n’ebitundu ebigonvu. Okukozesa enkola eno kisobozesa okuddamu okutereeza okumenya ekiseera kyonna.

Enkola y’okukendeeza okugatta.

a type B tibial stem fracture.

b Ku buli bulooka enkulu ekutuse, ppini 2 ezinyweza zisikirizibwa ebweru w’ekitundu ky’obuvune.

c ppini ezinyweza zinywezebwa ku miggo egy’okuyunga nga zirina ebikwaso eby’ensi yonna, ekizifuula emikono 2 okukendeeza ku kumenya okutali kwa butereevu.

d Oluvannyuma lw’okumenya okuteekebwawo, omuggo ogw’okusatu oguyunga guteekebwa ku miggo 2 egisooka egy’okuyunga n’akakwakkulizo ka tube-tube.

▲ Okulaga ekikondo ky’okunyweza eky’ebweru ekigatta. a tibia. b ekisambi. C Okusala Okugulu.

6 Okusaba okw’enjawulo .

6.1 Okuyungibwa kw’ebinywa .

Enkozesa ey’enjawulo ey’ebinyweza eby’ebweru kwe kugatta ebiyungo nga binyigirizibwa n’ebinyweza eby’ebweru eby’enjuyi zombi. Omusingi guno oluusi gukozesebwa okugatta enkizi, okugulu, n’enkokola naddala nga waliwo yinfekisoni .

6.2 Yinfekisoni .

Okunyweza okw’ebweru kwe bujjanjabi obusembayo obw’okukwatibwa obulwadde obw’amaanyi oba obutakwatagana obukwatibwa okumenya, kubanga ppini ezinyweza ebiseera ebisinga zisobola okuteekebwa wala okuva mu kifo we zikwatibwa.

6.3 Okulongoosa amagumba .

Osteotomies for correction of deformities Nga embeera z’ebitundu ebigonvu mbi oba zikoseddwa era akabi k’okukozesa okunyweza okw’omunda kali waggulu, mu mbeera eyo obukwakkulizo bw’okunyweza obw’ebweru buyinza okukozesebwa okunyweza. Ekirala ekiraga nti osteotomy nga olina okukwata amagumba mu kiseera kye kimu. Kino kitera okwetaaga okutereeza n’ekisenge ky’okunyweza eky’ebweru ekyetoolodde.

6.4 Enkwata y’amagumba - Okuwugulaza osteogenesis .

Okuwugula amagumba kwesigamiziddwa ku nkola ya Ilizarov ey’okukuuma ekitundu ekiriraanye amagumba agasaliddwa obulungi gasobole okuwugulibwa mpola (0.5-1 mm/d), era eggumba eppya ne likolebwa mu bbanga lino. Emiwendo gy’okuwugulaza empola kivaamu okuwona kw’amagumba, so ng’ate emiwendo gy’okuwugula egy’amangu egisukka okugumira okunyigirizibwa kw’ekitundu tekivaamu kutondebwa magumba. Ebikuta by’amagumba ebitambuzibwa oba ebiwuguliddwa, okufaananako n’eby’okumenya, nabyo biyita mu mitendera gyonna egy’okukula kw’ekikuta okutuusa okuwona kw’amagumba lwe kubaawo. Waliwo ebiraga 3 ku nkozesa y’enkola eno, era oluusi ebiraga bino biyinza okubeera awamu:

- Okuwanvuya ebitundu by'omubiri.

- Segmental bone handling okujjanjaba obuzibu bw'amagumba.

- Okulongoosa amagumba mu ngeri etereeza.

Fuleemu ezisinga okutuukirawo ez’okunyweza ekigendererwa kino ze fuleemu y’okunyweza ey’ebweru eyeetooloovu (nga erina oba nga temuli fuleemu ya kunyweza ey’ebweru ey’ekitundu eky’ekitundu) ne fuleemu y’okunyweza ey’ebweru ey’oludda olumu.

6.5 Okuzzaawo awamu n’okutambula okuwangaala .

Ekintu ekinyweza eky’ebweru (hinged external fixator) kye kintu ekikulu eky’okugattako ku buvune bw’enkokola obutanywevu obuwerako, omuli okuseeseetula enkokola ezitawona oba ezitagonjoddwa oluvannyuma lw’okuzzaawo ekifo eky’okusala n’okuddaabiriza emisuwa. Ekiziyiza eky’ebweru ekirina hingi kikuuma enkokola nga kiddamu okuteekebwawo nga kifugibwa okukungaanya. Okukuuma okuzzaawo ekifo kye kintu ekisooka okukulembeza. Obutabeera mu ntebenkevu kizibu nnyo okuddukanya okusinga okufiirwa ekiteeso. Ekisiki kyetaaga okuteekebwa ddala wansi wa fluoroscopy. Okukyama okutono mu kifo kya hingi kuyinza okukosa ennyo enkola yaayo.

▲ Okuteeka ekintu ekinyweza eky’ebweru ekya hinged eky’enkokola.

7 Obujjanjabi oluvannyuma lw’okulongoosebwa .

7.1 Okulabirirwa kwa pin tract .

Pin tract reaction esinziira ku kifo n’obutebenkevu bwa fixation pin, obujjanjabi oluvannyuma lw’okulongoosebwa kwa ttiimu ya ba nnamusa n’omulwadde. Enkola y’okukendeeza okugatta esinga kuba ya mugaso kubanga esobozesa okulonda ekifo ekisinga obulungi eky’omubiri (anatomical position) ku ppini y’okunyweza okusinziira ku kika ky’okumenya. Eddwaaliro lirina okuba n’enkola ya pin tract care clear, era ba nurse abalina obumanyirivu balina okuyigiriza abalwadde okukola pin tract care bokka. Nga weewala obuvune obw’ebbugumu n’okutondebwa kw’omusaayi mu kitundu mu kiseera ky’okuyingiza ppini, n’okukozesa eddagala eritta obuwuka mu mwenge okuyonja ekifo kya ppini mu kulabirira okuddirira, n’okukozesa ebyuma ebikuba puleesa ebiggaddwa, obuwuka n’okusumululwa kwa ppini bisobola okukendeera ennyo.

7.2 Obulwadde bwa PIN tract . 

PIN tract care erina okusooka okuba n’okuyingiza ppini entuufu. Ku sikulaapu za Schanz eza bulijjo, okusooka okusima kutera okwetaagisa era ppini n’efukibwako mu ngalo okukendeeza ku buwuka obuyitibwa thermal necrosis. Okusika omuguwa okugonvu okutasaana okwetoloola ppini kulina okufuluma nga balongoosebwa. Okulabirira obulungi ekitundu kya ppini kikulu okukendeeza ku bizibu by’omu nkola ya ppini. Pin tract infection ne screw okusumululwa bisobola okugonjoolwa nga oggyawo loose pin n’oddamu okusala ppini mu kifo ekirala.

7.3 Okukunga .

Okuggyako emisango egy’enjawulo mitono (okunyweza ennyo, okukozesa mu mbeera ey’amangu, okutereeza okusika omuguwa), okusitula obuzito ekitundu kikkirizibwa ku ntandikwa y’ekintu ekinyweza eky’ebweru. Okuwona bwe kweyongera, obuzito obujjuvu busobola okweyongera mpolampola. Tekyetaagisa kwongerako byuma bya maanyi ebirala ku fixator ey'ebweru. Okusitula obuzito ekitundu oba obujjuvu y’engeri esinga obulungi era esinga okukola obulungi ey’okukola amaanyi.

8 Ebbanga ly’okunyweza ebweru .

8.1 Enkyukakyuka mu bujjanjabi .

Waliwo enkola 3 ezisookerwako ez’obujjanjabi:

• Kozesa ekiziyiza eky’ebweru ng’obujjanjabi obukakafu okutuusa ng’okumenya kuwona.

• Okukyusa nga bukyali okudda mu kunyweza okw’omunda.

• Kyuusa ku bujjanjabi obutali bwa kulongoosa, gamba nga pulasita, orthosis, n’ebirala.

Singa okukyusa okudda mu kunyweza okw’omunda kusuubirwa, kiteekwa okukolebwa nga bukyali nga bwe kisoboka (mu wiiki 2) kubanga omuwendo gw’ebizibu guba wansi nnyo okusinga ogw’okukyusibwa okulwawo.

Amateeka gano wammanga galina okugobererwa nga oteekateeka okulongoosa kwonna nga tonnaba, mu kiseera, oba oluvannyuma lw’okunywezebwa okw’ekiseera:

• Singa ekintu ekipya ekiteekebwamu kiteekebwa okwetooloola ekifo eky’ebweru eky’okunyweza eky’ebweru, pin tracts zonna zirina okuba nga nnyonjo. Oluusi enkola ekolebwa mu mitendera ebiri, nga erina omutendera gumu okuyonja pin tract eyasooka ate omutendera ogwokubiri okukola definitive fixation.

• Ekifo kyonna ekya pin tract ekisukka mu nnaku 10 ku 14 kitwalibwa nga kya matwale era nga kisaana okuyonjebwa n’okusazibwamu mu ngeri ya aseptically nga tebannaba kunyweza definitive.

• Singa wabaawo okubuusabuusa kwonna ku butazaala bw'ebifo bino ebya pin tract oba pin tract yakwatibwa dda, a 'Pin rest period' of at least 10 days is required after pin tract debridement nga tebannaba kuteekebwamu kuteekebwamu.

• Eddagala eritta obuwuka lirina okukozesebwa mu ngeri ey’okuziyiza n’eddagala eritta obuwuka eribikka obuwuka okuva mu ndwadde za pin tract ezaaliwo emabega.

• Ggalawo okugoberera okumala wiiki 6 ezisooka oluvannyuma lw’okukyusa ekiziyiza eky’omunda.

Singa wabaawo obukakafu obulaga nti waliwo ekizibu ku pin tract, kirungi okuzuula ekika kya bakitiriya, okusiiga eddagala eritta obuwuka, okukyusa ppini n’okugiteeka mu kifo, n’okugenda mu maaso n’okujjanjaba n’ekintu eky’ebweru ekinyweza. PIN tract care kulina okuzingiramu omulwadde okulaba nga bafuna ebivaamu ebirungi. Singa ekisengejja eky’ebweru kirina okukyusibwamu okunyweza okw’omunda mu mutendera ogw’oluvannyuma, kirungi okuba n’ekiseera ky’okuwummula 'Pin' eky’ennaku ezitakka wansi wa 10, kwe kugamba, oluvannyuma lw’okuggyawo ekiziyiza eky’ebweru, ekitundu kya ppini kisaana okuyonjebwa ne kisooka okusazibwamu, n’oluvannyuma ne kinywezebwa n’ekitundu okutuusa ng’ekizibu kya ppini kigonjoddwa nga tekinnalwawo kulongoosa kulongoosa munda. Eddagala eritta obuwuka liyinza okukozesebwa mu ngeri esaanidde mu kiseera kino.

8.2 Okunyweza okusembayo .

Okunyweza okw’ebweru okw’amangu kuyinza okutuuka ku kutebenkera okw’ekiseera okw’ekitundu ky’omubiri n’okusobozesa okuwona ebitundu ebigonvu. Kasita embeera z’ebitundu ebigonvu zibeera nga zitebenkedde, ekisengejja eky’ebweru kisobola okukyusibwamu n’okunyweza okw’omunda okusembayo. Ekirungi, kisaana okukyusibwamu n’okunyweza munda mu nnaku 10.

Singa okunyweza okw’ebweru kuba kukyali kunywevu era nga tewali kabonero ka bizibu, okunyweza okukyusa tekyetaagisa. Singa okubikka olususu kuba mbi, oba nga waliwo okweraliikirira ku kwonooneka kw’ebitundu ebigonvu okw’amaanyi n’obulabe bw’okukwatibwa obulwadde okuva mu kukendeeza okuggule, ekinyweza eky’ebweru kisobola okukuumibwa ng’obujjanjabi obusembayo obw’okumenya.

Enkulaakulana y‟okuwona kw‟okumenya erina okwetegereza n‟obwegendereza, era bwe waba tewali nkulaakulana, obujjanjabi obulala bulina okulowoozebwako.