ከመይ ጌርና ቅኑዕ ጭሕሚ ምትካል ንመርጽ

ናይ ሂፕ ፕሮስቴሲስ ብሰለስተ ክፋላት ዝቖመ ክትተኽል እትኽእል ናይ ሕክምና መሳርሒ ኮይኑ፡ እቲ ፌሞራል ጕንዲ፡ ርእሲ ፌሞራልን እቲ ኣሰታቡላር ጽዋእን። እዞም ሰለስተ ክፋላት ነቲ ዝተበላሸወ መላግቦ ጭሕሚ ይትክእዎ፣ ምንቅስቓስ ይመልሱን ንሕሙም ቃንዛ ዘቃልሉን እዮም።

01.ኣካላት ናይ ሓደ ናይ ሂፕ ፕሮስቴሲስ?

እቲ ናይ ሂፕ ፕሮስቴሲስ ብሰለስተ ቀንዲ ኣካላት ዝቖመ እዩ፤

እቲ ፌሞራል ስቴም .

ርእሲ ፌሞራል ናይቲ ሕሙም ድሕሪ ምእላይ፡ ናይቲ ሕሙም ፌሞራል ካናል ዳግማይ ይቕየር እሞ እቲ ፌሞራል ስቴም ይኣቱ። እቲ ፌሞራል ስቴም ከከም ዕድመ ሕሙም፣ ሞርፎሎጂ፣ ኣዕጽምቲ ፍሉይነት ዘለዎ ልምድታትን ልምድታት ሓኪምን ብሲሚንቶ ወይ UNCEMENTED (Press Fit technique) ክኸውን ይኽእል።

ርእሲ ፌሞራል

ካብ ብረት፣ ፖሊመር ወይ ሴራሚክ ዝተሰርሐ ክቢ ርእሲ ኣብ ላዕለዋይ ጫፍ ናይቲ ፌሞራል ጕንዲ ተቐሚጡ ነቲ ዝተኣልየ ናይ ቀደም ዝተበላሸወ ርእሲ ፌሞራል ንምትካእ ይግበር።

ኣሰታቡላር ፕሮስቴሲስ (ወይ ናይ ኩባያ ፕሮስቴሲስ)

እቲ ካብቲ ናይ ቀደም ርእሲ ፌሞራል ዝነበረሉ ኣሰታቡሉም ዝተበላሸወ ካርቲላጅ ይእለ። ኣብ ክንዲኡ ድማ ብቴፐር ዝተሰርሐ ኣሰታቡላር ፕሮስቴሲስ ኣሎ። ሽጉጥ ወይ ሲሚንቶ ኣብ ቦታኡ ንምሓዝ ክጥቀመሉ ይኽእል። ኣብ ውሽጢ እዚ ጽዋእ ምስቲ ናይ ፕሮስቴቲክ ርእሲ ፌሞራል ርክብ ዝገብር ፕላስቲክ፣ ሴራሚክ ወይ ብረት ዝመስል መሸፈኒ ኣሎ።

02. ንመኽሰብ ጭሕሚ ዝጥቀሙሉ ቀንዲ ንዋት እንታይ እዮም?

ናይ ሂፕ ፕሮስቴዝ ብመሰረት እቲ ንምስራሕ ዝጥቀሙሉ ንዋት ዝተፈላለየ ክኸውን ይኽእል። ኣብዚ እዋን እዚ እዞም ንዋት ኣብ ሰለስተ ዓይነት ክምደቡ ይኽእሉ እዮም፤

ብረት .

ገለ ገለ ሓጺናት ከም ስቴንለስ ስቲል፡ ኮባልት-ክሮሚየም ኣሎይ ወይ ታይታንየም ንፈማሊ ጕንዲ ንምስራሕ ይጥቀሙ።

ፖሊመርስ .

ፖሊኢትሊን፡ ኣዝዩ ተሪር ፕላስቲክን ኣብ ዓለምና ብብዝሒ ዝጥቀሙሉ ንብረትን እዩ። ኣብ 1960ታት ከም ሓደ ኣካል ናይቲ ብሲሚንቶ ዝተሰርሐ ኣሰታቡላር ፕሮስቴት ናብ ኣካላት ዝኣተወ ዘይንጡፍን ኣዝዩ ባዮኮምፓቲካልን ንጥረ ነገር እዩ። ሎሚ እዚ ንዋት እዚ ገና ኣብ ገለ ሕሙማት ይጥቀመሉ ኣሎ፡ እቲ ጐድኒ ግን ምስ ግዜ፡ እቲ ፕሮስቴት ካብቲ ፕላስቲክ ክለብሶ ዝኽእል ሓደጋ ኣሎ፡ ስለዚ ድማ ህይወት ናይቲ ፕሮስቴሲስ ክሓጽር እዩ። ይኹን እምበር፡ ገለ ሕሙማት ነዚ ፕሮስቴት ክሳብ 30 ዓመት፡ ገለ ድማ ንውሑዳት ዓመታት ጥራይ ክሕዝዎ ስለ ዝኽእሉ፡ እዚ ሓደጋ ገና ክጎድል ይኽእል እዩ።

▲Photo: ProcoTyl® L acetabular cup (ውሑድ ወራር ዘለዎ ፍርያት ኣካላት: ምስ ደልታ ሴራሚክ ላየርስን A- classን ዝሰማማዕ ልዑል መስቀላዊ ምትእስሳር ዘለዎ ፖሊኢቲሊን ላየርስ)

ኣብ መንጎ ርእሲ ፌሞራልን ጽዋእ ፌሞራልን ዘሎ ናይ ምንቅስቓስ ከባቢ ነቲ ናይ ፍሪክሽን ሞመንት እንብሎ ይፈጥር። ብፍላይ ብመንጽር ምብስባስን ምብስባስን እቲ ዝደኸመ ክፋል ናይቲ ፕሮስቴሲስ እዩ። ኣርባዕተ ክኾኑ ዝኽእሉ ጽምዲ ኣለዉ፤

-ሴራሚክ-ፖሊኢቲሊን

-ሴራሚክ-ሴራሚክ

-ሜታል-ፖሊኢቲሊን

- ብረት-ሓጺን

ነፍሲ ወከፍ ጽምዲ ፍሪክሽን ብልጫታትን ጉድለታትን ኣለዎ፣ እቲ ናይ ኣካላት መጥባሕቲ ሓኪም ድማ ኣብ ሓያሎ መዐቀኒታት ተመርኲሱ ዝበለጸ ዝምጥን ውህደት ፍሪክሽን ክመርጽ እዩ፣ እዚ ድማ ዕድመ ሕሙም፣ ኣካላዊ ምንቅስቓስን ፍሉይነት ዓጽምን ሓዊሱ።

ብሓፈሻ ብሓጺን ዝተሰርሐ ፕሮስቴዝ ከምዘይምከር ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ገለ ከምዚ ዓይነት ምትካል ዘፍርያ ኩባንያታት ኣብ 2010-2011 ምሻጥ ደው ከብላ ወሲነን፡ ንረብሓ ሕሙማት ድማ ነቶም ኣብ ጥቕሚ ዘይወዓሉ ምትካል ስጋ ክዝክሩ ወሰኑ። እቲ ጸገም ካብ ምፍሕፋሕ ኣብ መንጎ ዝተፈላለዩ ባእታታት ናይቲ ምትካል ዝምንጩ ኮይኑ፡ እዚ ምትፍናን ድማ ድሕሪኡ ናብ ደም ዝኣቱ ደቀቕቲ ንጥረ ነገራት ብረት ከፍስስ ይኽእል። ኣብ መላግቦ ጭሕሚ እዞም ንኣሽቱ ንጥረ ነገራት ኣለርጂክ ምላሽ ከስዕቡ ይኽእሉ፣ እዚ ድማ ናብ ከባብያዊ ቃንዛን ቁስሊን ይመርሕ።

03 . ቀንዲ ሜላታት ምጽናዕ ናይ ጭሕሚ ፕሮስቴዝ እንታይ እዮም?

ፕሮስቴት ኣብ ፌሙር ወይ ኣሴታቡሉም ብመጥባሕቲ ሲሚንቶ ወይ ካልኣዊ ምሕዳስ ዓጽሚ (ዘይተረከበ ወይ ናይ ምጽቃጥ ሜላታት) ክጽገኑ ይኽእሉ። ልሙድ ዝኾነ ብስሚንቶ ዝተሰርሐ ፌሞራል ጕንዲ ምስ ዘይተሓወሶ ጽዋእ ፌሞራል ዝተኣሳሰር እዩ። ባህርያት ናይዚ ሜላ ኣብ ታሕቲ ተገሊጹ ኣሎ፤

መጥባሕታዊ ዓጽሚ ሲሚንቶ ሜላ ይጥቀም ።

እቲ ዝጥቀመሉ ናይ ዓጽሚ ሲሚንቶ ሓደ ’ ዩ። ኣክሪሊክ ፖሊመር . ኣብ እዋን እቲ መስርሕ ኣብ ውሽጢ 15 ደቓይቕ ይተርር እሞ ድሕሪ ምትዕርራይ ብቕጽበት ይሰርዕ።

uncemented ወይ press-fit techniques ይጥቀሙ

uncemented crasthes (prosthetic በትሪ ወይ ኩባያታት) ድሕሪ ሽዱሽተ ክሳብ ዓሰርተው ክልተ ሰሙን ብሰንኪ ተርእዮ ምሕዳስ ዓጽሚ ይረጋጋእ እዩ። ንመሕደሲ ዓጽሚ ንምድንፋዕ፡ ገጽ ናይቲ ፕሮስቴሲስ መብዛሕትኡ ግዜ ብቐጢን ንጣብ ሃይድሮክያፓታይት ይለብስ፡ እዚ ድማ ማዕድናዊ ኣካል ዓጽሚ እዩ። ኣብ ጥቓኡ ዝርከብ ዓጽሚ ንሃይድሮክስያፓታይት ከም ሓደ ካብ ኣካላቱ ኣለልዩ ድሕሪኡ ካብቲ ዓጽሚ ዘለዎ ንጣብ ናይቲ ፕሮስቴሲስ ብቕልጡፍ ይዓቢ። ሃይድሮክያፓታይት ብኬሚካል ክስራሕ ይኽእል።

04. ናይ ሂፕ ፕሮስቴሲስ ክሳብ ክንደይ ይጸንሕ?

ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ናይ ኣገልግሎት ህይወት ናይ ኣገልግሎት ዕድመ ወሲኹ: ኣብቶም ትሕቲ 50 ዓመት ዝዕድሚኦም ሕሙማት: ብዝሒ ናይቶም ድሕሪ ዓሰርተ ዓመት ኣጠቓቕማ ዝስርዑ ሰባት ክሳብ ሕጂ ዝሰርሕዎም ሕሙማት ኣስታት 99% እዩ።

ተመሳሳሊ ኣሃዛት ኣብ ዝኣረጉን ስለዚ ድማ ኣብ ስቕ ኢሎም ዝረኣዩ ሕሙማትን ክርአ ይከኣል። ስለዚ ኣብ ኩሉ ዕድመ ዝርከቡ ሕሙማት መጥባሕቲ ምትካእ ጭሕሚ ክግበር ይከኣል።

ናይቲ ፕሮስቴሲስ ናይ ኣገልግሎት ዕድመ ብቐንዱ ኣብዞም ዝስዕቡ ረቛሒታት ይምርኮስ፤

- እቲ ሕሙም ዕድመ፣ መዐቀኒ ጽፍሒ ኣካላትን ደረጃ ንጥፈትን

- ዲያሜትር ናይቲ ፕሮስቴቲክ ርእሲ .

- እቲ ዓይነት ናይ ፍሪክሽን ሞመንት

ኣብዚ ዳሕረዋይ ኩነታት፡ ነዊሕ ዕድመ ናይቲ ፕሮስቴሲስ ብዓቢኡ ኣብ ውህደት ናይቲ ፕሮስቴሲስ ከም ዝምርኮስ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ክልቲኦም ርእሲ ፌሞራልን እቲ ናይ ፕሮስቴቲክ ጽዋእን ካብ ብረት ወይ ሴራሚክ ክስራሕ ከሎ፡ እቲ ቀንዲ ብልጫታት ኣዝዩ ትሑት ደረጃ ምብስባስን ሰፊሕ ርእሲ ፌሞራል ናይ ምጥቃም ተኽእሎን ኮይኑ፡ ንሓደጋ ምፍንጫል ዝድርት እዩ። ኣብ ዙርያ እቲ ፕሮስቴሲስ ኣብ ቲሹ ፍርስራስ ናይ ምብትታን ሓደጋ ከምዘሎ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ፣ ካብ ሓፂን ናብ ሜታልን ሴራሚክ ናብ ሴራሚክ ፕሮስቴዝን ክጽምበር ከሎ። ዋላ እኳ ሴራሚክ-ሴራሚክ ፕሮስቴት ካብ ብረት-ሜታል ፕሮስቴት ንታሕቲ ይስበርን ካብ ሓፂን-ሜታል ጽምዲ ንላዕሊ ንመፍረዪ ምፍራስ ዝያዳ ዝፃወር እኳ እንተኾነ፣ ሕጂ እውን ብጥንቃቐ ክውዕል ይግባእ።

05. ምስ ናይ ሂፕ ፕሮስቴዝ ዝተኣሳሰሩ ሓደጋታት እንታይ እዮም?

ኣብ ርእሲ እቲ ኣብ ዝኾነ ይኹን መጥባሕታዊ ምትእትታው ባህርያዊ ዝኾነ ሓደጋታት (ንመደባውነት anesthesia, adriced diseases), ሕልኽላኻት ከጋጥም ይኽእል እዩ፤

ሓደጋ ምዝንባል .

እዚ ኣብ ሕሙማት ቀንዲ ሕልኽላኽ ኮይኑ እቲ ሓደጋ ምስ ግዜ ይፈላለ እዩ። ብፍላይ ኣብተን ቀዳሞት ኣዋርሕ ድሕሪ መጥባሕቲ ልዑል ኮይኑ ድሕሪ ቀዳማይ ዓመት ይንኪ። ድሕሪኡ ቀስ ኢሉ ምስ ግዜ መሊሱ ይውስኽ። ናብ ምዝንባል ከብጽሕ ዝኽእል ሓያሎ ረቛሒታት ኣለዉ፣ እዚ ድማ ምስ ሕሙም፣ መጥባሕትን ምትካልን፣ ወይ ድሕሪ መጥባሕቲ ዝግበር ምክትታል ዝተኣሳሰር ክኸውን ይኽእል። ድሕሪ ቀዳማይ ክፋል ምዝንባል ናይ ምድግጋም ሓደጋ ኣዝዩ ይውስኽ።

ሓደጋ ረኽሲ .

ዝኾነ መጥባሕታዊ መስርሕ ናይ ረኽሲ ሓደጋ ይሕዝ፣ ሓደ ፕሮስቴሲስ ምስ ዝትከል ድማ፣ እዚ ሓደጋ እዚ እቲ ባዕዳዊ ኣካል ናብ ኣካላት ክኣቱ ከሎ ይውስኽ። በዚ መንገዲ እዚ ስርዓተ ምክልኻል ሕማም ይዘውር እሞ ኣብ ከባቢኡ ዝኣቱ ከባቢ ሕማም ምክልኻል (immunodeficiency) ይፍጠር። ድሕሪኡ ንቡር ናይ ምድሓን ዕድል ዘይብሎም ባክተርያ ኣብዚ ባዕዳዊ ኣካል ክዓብዩ ይኽእሉ። እዚ ናይ ረኽሲ ሓደጋ ኣብ ኣረጋውያን ዝያዳ ተኽእሎ ክህልዎ ይኽእል እዩ ምኽንያቱ ድኹም ምክልኻል ሕማም ምክልኻል ስለዘለዎም። ካልኦት ረቛሒታት፡ ከም ስብሒ፡ ምትእትታዋት ዘተሓላለኸ፡ ወይ ሕማም ሽኮር፡ እዚ ድማ ንኢሙኒቲን ምትካኽ ሽጋራን ዘጉድል፡ ንሓደጋ ረኽሲ ክውስኽ ይኽእል።

ሓደጋ ኣለርጂክ ምላሽ

ገለ ካብቲ ኣብ ፕሮስቴት ዝጥቀሙሉ ንዋት ኣለርጂ ናይ ምፍጣር ተኽእሎ ኣለዎም።

ሓደጋ ናይ ምኽልካል መጥባሕቲ

ውድቀት፡ ምብስባስን ምብስባስን፡ ወይ ምብታኽ ናይቲ ፕሮስቴሲስ፡ ናይ ምኽልካል መጥባሕቲ ከድልዮ ይኽእል።